Ilustrazio hitza erabiltzen denean, XVIII. mendeko Frantzian egon den mugimendu

intelektual indartsuenari egiten zaio erreferentzia,

gizartea irauli ez baizik eta hura hobetu asmo zuen mugimenduari.

 

Helburura iristeko batez ere hezkuntza hedatu beharra zegoenez,

egokia zuketen lelo hau erabiltzea: “Ez dago iluntasunik, ezjakintasuna baizik”.

 

Helburu hori dela medio, esan daiteke Ilustrazioa izan zela

Frantziar Iraultzaren kausetako bat,

baina oraindik ez dago garbi zenbaterainoko garrantzia izan zuen

beste faktore batzuen aldean; besteren artean, ekonomiaren eta finantzaren aldean.

Edonola ere, ziur esan dezakegu

ideia berriak nahikotxo lagundu zuela eskolatuen artean behintzat

XVIII. mendeko erakundeen oinarrietako uste asko ahuldu zitezen.

 

Hala ere, kritika soiletik harago joan zen mugimendua.

Zientzialariek eta filosofoek zenbait printzipio deduzitu zituzten,

gero gizakiaren izaera aztertzeko erabili izan direnak

eta gaur egungo metodo psikologiko eta soziologiko

hain ezagunei hasiera emateko balio izan dutenak.

Hala berean, printzipio horiek aurrerabidearen teoria ekarri zuten,

zeinak gizakiaren berezko perfektutasuna azpimarratzen zuen.

Horrekin bateratsu, nortasunaren eta banakotasunaren

ikusmolde zabalagoa eratzen joan zen.