Urriaren 2ko larunbatean Kondestable Jauregian gertatu zena ederra eta berezia izan zen: Angulemako Margaritak, ipuinen bitartez eta bere moldera islatu zuen gure lurraldearen historiaren irakurketak bildu gintuen 60 inguru lagun, euskaldunon hiri buruzagian.

Booktegi eta Nafar Ateneoaren artean antolatutako jardunaldia izan zen, urtebetez elkarlanean aritu ondoren, lortutako lehen emaitza, alegia, Heptamerona lanaren euskarara itzulitako 1. atalaren edizio digitala (Booktegiren web atarian eskuragarri dagona) eta haren irakurraldia. Zazpi ataletatik lehenaren itzultzaileak Xabier Artola eta Fito Rodriguez izan dira, eta Josu Zabala, itzulpenaren zuzentzailea. Xabier eta Fito bertan izan ziren, irakurtzen.

Historiaz argi naizela, Nafar Ateneoari ere zor dizkiot hitz batzuk: 1932ko maiatzaren 12an Iruñean eratuko zen erakundea dugu, bere ohorezko patronatuko lau kideetako bat Arturo Kanpion bera izan zuelarik eta sorrerako estatutuetan jasotzen den moduan, kultura hedatzea zen bere helburu bakarra, zientzia, literatura edo arte arloetan ideia, obra eta ekimenen garapena bultzatuz; bestetik, estatutuetan garbi geratzen zen jasorik politikatik at lerratuko zen ateneoaren bokazioa. Antolatutako hamaikatxo jardueren artean izan ziren Jose Agerre idazlea irakasle eduki zuten euskara eskolak ere. 1936ko uztailaren 18an desagertu zen orduko Nafar Ateneoa, halabeharrez.

Gerra eta frankismoa pasata, 1986ko urtarrilaren 22an eratu zen berriz Nafar Ateneoa, aurrekoaren helburu eta izaera berarekin. Orduko talde eragilea osatu zutenen artean Jose Mª Satrustegi eta Aurelio Sagaseta ageri zaizkigu, euskalgintzan sakonki aritutakoak biak. Urte batzuk beranduago, 1991an, Nafarroako euskalgintza ‘garaikidearen’ aita izendatu dezakegun Eugenio Arraizaren ardurapean jaioko da Euskara eta Euskal kultura saila.

Horra, Angulemako Margarita, Albreteko Joana bere alaba, Etxeberri Sarakoa, Arturo Kanpion, Jose Agerre, Jose Mª Satrustegi, Aurelio Sagaseta eta Eugenio Arraiza, guztiak nafarrak eta guztiak Lingua Navarrorum aldarrikatu zutenak (aipatu gabe utzitako beste askoren artean). Larunbatean gurekin egoteko aukera izan balute, imajinatu nahi dut pentsatu izango zutela bizirik zeudelarik, baldintza zailagoetan eta baliabide material kaxkarragoekin, egin zuten guztiak balio izan zuela. Niri egun hartan, beste ideia batzuen artean, hura ere pasatu bait zitzaidan burutik.

Formakuntzaz zientzia alorrekoa naiz (gazteleraz ‘soy de ciencias’ esango nuke) eta agian horregatik ez dut unibertsoaren indar magikoetan sinesten. Ordea, giza balio sendotakoa nuen amona Pakitak hezi ninduen eta berari zor diot hezur eta haragizko pertsonek transmititzen dituzten emozioak antzemateko gaitasuna, onak direnekin kutsatzeko eta kaltegarriak bazterreratzeko. Aitortzen dut hunkitu egin ninduela ikusteak irakurtzera bertaratu ziren guztiok erakutsitako gogo eta prestutasunak; euskaraz elkarlanean garatutako ekimen batetako partaideen ilusioek bat eginik sortu zen poztasun kolektiboak, bertan egon ahal izate soilagatik; nafarrak batzuk, Euskal Herriko txoko ezberdinetatik iritsitakoak, besteak, guztiok sentipen bera geure baitan.

Ines Castiella Imaz

Nafar Ateneoko Euskara eta Euskal kultura saileko eleduna