Irun eta Hondarribiako “Alardeak”. Eta hori aipatzea besterik ez, “istiluak” eta “diskriminazioak” gogora ekartzeko, duela jada 25 urte hartan benetako istiluak sortu zirenetik.

Halere, ordutik hainbat denboraren garrenera (25 urte ez da “euli-kaka”)  merezi du, hala uste nik, egungo egoera “odol hotzez” aztertzea. Zeren aurten ere egoera ez baita batere konpondu, baizik eta lehengo lepotik iraun eta iraun.

Lehenik eta behin, hasi aurretik, ez da pentsatu behar honetan guztian inor txarrerako ari denik. Azken batean, iritzi kontuetatik sortzen baitira eztabaidak edota istiluak. Beraz, ez da komeni inor etsaitzat jotzea. Izan ere, iritzi kontuak izanik (gehienez ere zeinu eta jarrera kontuak) elkarrekiko errespetuarekin eta borondate on apur batekin konpon daitezke  gehien- gehienetan, bide demokratikoetatik.

Izan ere, tradizioak Tradizio, edo ospakizunak Ospakizun, atzokoak zein gaurkoak, konpongarriak izan daitezke elkarrenganako errespetua baldin badago…

• Baina Tradizioa beti Tradizio, ez dok lagun, hemen nahiz Kotxintxinan… Tradizioa, diot, ezen ez “trahizioa”
• Ados, lasai. Egia dok, lehengusu. Tradizio orok du atzean “Trahizioa”. Agian berba biok siamesak ditugu sortzez eta berenez.
• Baina bazekiagu zer esan nahi duen Tradizioak, ez da?
• Hala uste diat bai, Tradizioak “Iragana” dakarkigu gogora.
• Eta gure iragana, Euskal Herriko Tradizioa, zegoena izan zuan eta kitto. Hura ezin aldatu.
• Orain arte ados, lehengusu. Tradizioa eta Iragana, hik dioenez, orduan gertatu zirenak dituk, aitonamonek-eta kontatzen dizkigutenak. Hots, aitona batzuek beren erara, eta amona bestetsuek beraienera… Bakoitzak bere erara, nonbait, beren pertzepzioen eta memoriaren arabera…
• Ez zekiat nora heldu gura duan zehazki hire betiereko “erlatibismo” horrekin, baina tira. Azaldu ahal hire ikuspundu hori pixka bat gehiago, faborez? Beste garagardo bat?
• Eskerrik asko. Gustura. Gauza dok mundu honetan jende anitza eta anaizkoia garela -bai izatez, baita pentsaeraz-, eta bakoitzak bere betaurrekoen arabera dakusala mundua. Eta gero, hala, bakoitzak norbere bertsioa emanen duela, jakina.
• Ah, seguru. Hi erlatibismoaren kontuarekin hator barriro. Baina “gauzak” GAUZAK izango dituk ez? Hemen eta Kotxintxinan.
• Halere, lehengusu, Tradizioari eta Iraganari buruz, adibidez, batek pentsa dezake ezen iragana, oraina eta geroa elkarren segidan datozela, hik hala pentsatzen diala uste diat; baina beste batzuek ez dute halan pentsetan…
• Eta zelan “pentsetan” dabe, badá, beste horiek?
• Bada, adibidez, Einsteinek erran zuenez, lehena/oraina/geroa dena batera gertatzen zela.
• Einstein, Einstein…
• Baita gure arbasoek ere. Hots, gure arbasoak aurre-Einsteindarrak zitean.
• Bai? Horrenbesteraino, lehengusu?
• Hain zuzen. Gure arbasoek uste zutenez, espazioa eta denbora bereiztezinak dituk: une/gune; aldi/alde… Zer diferentzia dago hor? Ñimiñoaren hurrengoa.
• Tira, lehengusu. Hemen kontua duk Alarde Tradizionala denok batera ospatzea betiko moduan: bakarra, unitarioa.
• Horraxe noa ni ere. Baina gutariko bakoitzak geure hezkuntza eta kultura izanik, ikuspuntu desberdinak izan ditzakegu “Tradizioari” buruz.
• Ez zekiat hori gauzak lar endredatzea ez dan. Badaukak hik, berez, horretarako joera.
• Ez dok “endredatzea”, baizik eta “pentsaera aniztasuna” gogararaztea.
• Beno, zer arazo dago orain? Alardean kalea bete jende joanen gara betiko Alardea egitera, bakoitza bere izkilua bizkarrean…
• Ba horixe duk hain zuzen. Dakian legez, emakume mordo batek eskatu duela haiek ere beren izkiluak bizkarrean dituztela desfilatzea…
• Ah, baina Tradizioa ezin duk aldatu; bíhoaz haiek kantinera, beti bezala. Betidanik izan duk horrela, gure herriko Tradizioan. Betidanik!
• Hobeto esatea “guk ezagutzen dugunetik”. Zeren ez baitakigu antzineko lehen San Martzial hartan emakumeak nola joango ziren: kantinera gisa “irripartsu”, ala izkiluak bizkarren zituztela.
• Beno, baina halakoa erabakitzeko, denen artean ebatzi behar, guztion akordioz…
• Ba horixe, denen artean erabaki: baita emakumeek ere. Emakumeak ere badira erabakitzeko nor, ez duk?
• Uh, emakumeak, hori beste mundu bat dok, lehengusu.
• Beste mundu bat karrika berean; beraien eskubide zein armekin, haiek nahi baldin badute, ez?
• Kalean denek kabitzen dituk, bai.
• Zeharo ados, orduan. Eta kalea estuegia bada, Udalari kaleak zabaltzea eskatu behar. “Kalea egokitzeko obrak”, datorren urterako.
• Egoki ikusten diat, Udalari kaleak zabaltzeko aurrekontua.
• Edota geure burua zabaltzea. Hori merkeago litzateke, nahiz eta ez dakidan errazago.
• Eta horrela, Tradizioa aldatu… Banekien nora hindoan hi, hasierarik bertatik.
• Begibistakoa Mr. Jakson. Tradizioa ez duk betibat errepikatzea, robotak baikaren. Bizia den oro dok aldakorra eta aldagarria, naturaren edo naturala den ororen arabera. Ez duk izango bestela, Tradizioaren kasuan: gure Tradizioa ere bizia dok, biziki ospatzen duguna, biziki bizi gaituena. Ikustea besterik ez zegok hemen nola inplikatzen garen bakoitza.
• Hori egia duk, bai. Biziki inplikatzen gaituk urteroko Alardean.
• Beraz, Tradizio bizi hori aldatzea ere gerta daiteke, egoki dagokionean. Bakearren, Justiziarren…
• Heure “bakea” ezarriz, esan nahi duk. Heure “justizia” ezarriz…
• Ez, kasuan kasuan dagokiona ezarriz, horixe esan nahi baitu BAKEA hitzak: “bakoitzari dagokiona”, ez bertzerik. Euskal Herriak ez dik merezi Tradizionalismo antzurik; edo baztertzailerik. Ez al duk uste, lehengusu?

• Tira. Egongo gaituk bihar edo etzi, Udaletxe aurrean. Datorren urteko Alardearen ibilbidea komentatzeko-eta…
• Hori. Datorren urterako “etxeko lanak”.