Elikadura-nahasmendua diagnostikatu zaien haur eta gazteen osasunerako hezkuntzako esku-hartze bat diseinatu, inplementatu eta ebaluatu du bere tesian
Sergio Ladrón erizainaren ikerketari esker CUIDARTE aplikazio digitala garatu da
Sergio Ladrón Arana osasun mentaleko erizain espezialistak CuidARTE izeneko aplikazio bat diseinatu, inplementatu eta ebaluatu du Nafarroako Unibertsitate Publikoan (NUP) defendatu duen doktoretza-tesian. Aplikazio hori elikadurarekin eta elikagaien ingestioarekin lotutako nahasmenduak (TCA) diagnostikatu zaizkien haur eta gazteen osasunerako hezkuntzarako da (12 eta 18 urte bitartekoak). Rosario Orzanco Garralda eta Paula Escalada Hernández NUPeko Osasun Zientzien Saileko irakasle eta erizainek zuzendu dute tesia.
Aipatu denez, bere tesian, Sergio Ladrónek CuidARTE aplikazioa egin du, eta gero inplementatu eta haren eraginkortasuna ebaluatu du. Aplikazio hori TCA duten paziente eta familiei dago zuzenduta. Azken hori, hain zuzen, aplikazioa erabili aurretik eta ondoren eskuratutako ezagutza-mailaren eta aldaketarako motibazioaren berri izateko diseinatutako galdetegien bidez egin zuen. Zehazki, ikerketa egin zen Nafarroako Osasun Mentaleko Sareko (esku-hartze taldea) eta Valentziako La Fe Ospitaleko (kontrol taldea) 39 ikasleko talde batean. Lortutako emaitzek erakutsi zuten CuidARTE osasunerako hezkuntzarako esku-hartzea ohiko EPa baino eraginkorragoa izan zela ezagutzak eskuratzeari dagokionez.
Aplikazioaren garapena eta ebaluazio-galdetegien diseinua
CuidARTE egiteko, aldez aurretik “Tablet” aplikazioa eraiki behar izan zen, eta, horretarako, ingurune digitalera egokitu zen Osasun Ministerioaren PERSEO programaren koaderno osasungarria, zeina eskola-esparruko esku-hartze errazen multzoa baita, bizi-ohitura osasungarriak hartzeko. Ondoren, CuidARTE aplikazioan oinarritutako osasunerako hezkuntzako esku-hartzea garatu zen, eta gero azterlanean parte hartu zutenen antzeko pazienteekin egin zen. Horri esker, ondorengo osasunerako hezkuntzako esku-hartzea egituratu eta hezkuntza-dinamikak ezarri ahal izan ziren.
Esku-hartzearen eraginkortasuna honako alderdi hauen arabera baloratu zen: eskuratutako ezagutza maila, motibazioan izandako aldaketak eta erabiltzaileen eta haien senideen gogobetetzea. Eskuratutako ezagutza-maila neurtzeko, galdetegi bat egin eta baliozkotu behar izan zen, NEE (Nerabeen Elikadurari buruzko Ezagutzak) izeneko populazio gaztearen bizimodu osasungarriari buruzko ezagutza-maila neurtzeko.
Lehen adierazi den bezala, CuidARTE aplikazioan oinarritutako osasunerako hezkuntzako esku-hartzearen eraginkortasuna ebaluatzeko diseinu ia esperimentala aplikatu zen. Diseinu horretan, esku hartze taldea Nafarroako Osasun Mentaleko Sareko hainbat gailutan garatu zen, eta kontrol taldea, zeinak osasunerako hezkuntzako ohiko esku-hartze batean parte hartu baitzuen, Valentziako La Fe Ospitaleko haur eta gazteentzako TAko ospitale monografikoan egin zen. Osasun Mentaleko erizainek eta Osasun Mentaleko espezialitateko barne erizain egoiliarrek (BEE) egin zituzten osasunerako hezkuntzako esku-hartzeak.
Osasunerako esku-hartzeen eragina
Tesiaren egileak azaldu duenez, emaitzak bat datoz gaur egungo ebidentziarekin, eta erakusten dute osasunerako hezkuntzako esku-hartzeek nolabaiteko eragina dutela TCA diagnostikatu zaien haur eta gazteen artean. Gainera, aukera ematen du osasunerako hezkuntzako esku-hartzeek ezagutzei dagokienez duten eragina baloratzen duten kalitate azterlanen hutsune bati heltzeko, 9747 artikulu aztertu ziren doktoretza tesiaren parte izan zen berrikuspen sistematiko bat egitean agerian geratu zen bezala.
Gainera, lanari esker, osasunerako hezkuntzako esku-hartze egituratu bat, aplikazio bat eta eskuratutako ezagutzak ebaluatzeko galdetegi berri bat sortu dira, haur eta gazteen TCLen zainketa- eta ebaluazio-tratamendura egokitutako tresna berriak emanez.
“Lan honen emaitzek aukera ematen dute azpimarratzeko etorkizuneko ikerketen beharra literaturan identifikatutako arrakalak lantzeko eta esku-hartzeak paziente natibo digitalen ezaugarrietara eta itxaropenetara egokitzearen garrantzia, horiek hartzaileentzat garrantzitsuak, eskuragarriak eta eraginkorrak izango direla ziurtatuz”, azaldu du tesiaren egileak.
CV laburra
Sergio Ladrón Arana Erizaintzan diplomaduna da NUPen, osasun mentaleko espezialitatearekin. Osasun mentaleko ikerketarekin lotutako hainbat ikastaro eta mintegi eman ditu, baita estatu mailako 22 ikerketa-ponentzia eta nazioarteko bi ponentzia aurkeztu ere, eta kongresu askotan parte hartu du, bai estatuan, bai nazioartean. Bi argitalpen ditu egile nagusi gisa eta bat kolaboratzaile gisa eragina duten aldizkarietan, bai eta liburuko kapituluetan ere.
Nafarroako Gobernuaren Osasun Departamenturen finantzaketa jaso du “Erizaintzako zainketetarako ideia-lehiaketa” Inbidea sarietarako deialdian eta “Enfermería y Salud” aldizkariaren “Osasuneko emaitzak neurtzen” Posterrei buruzko I. Sariketako originaltasunaren saria. Alcalako Unibertsitateko Osasun Mental Komunitarioko Erizaintzako Ikerketa Sustatzeko eta Zabaltzeko Francisco Ventosa Katedrako eta osasun mentaleko erizaintzako espainiar estatuko elkarteko (AEESME) kidea da. Halaber, Nafarroako Erizaintza Elkargoaren 2023 eta 2024 urteetako INNOVA ikerketa sarien batzorde zientifikoan eta 2022ko Osasun Mentaleko Erizaintzaren XXXIX. Kongresu Nazionalean parte hartu du.
2003tik 2015era erizain asistentzialaren lanetan aritu zen Nafarroako Osasun Zerbitzuko hainbat espezialitatetan. Kudeaketaren arloan, hainbat ardura izan ditu, hala nola Nafarroako Unibertsitate Ospitaleko Geriatria Unitateko burutza (2017-2019) edo Nafarroako Osasun Mentaleko Sareko Egonaldi Ertain eta Luzeko Unitateetako Erizaintza Unitatekoa (2019-2021). 2021etik gaur egun arte, Nafarroako Osasun Mentaleko Gerentziako Zainketa Tekniko Asistentzialen Zerbitzuko burua da.
Argazkia: Sergio Ladrón, NUPeko Osasun Zientzien Fakultatean.