FISIKA

ORTZADAR BATEN GEOMETRIA ETA KALKULU MATEMATIKOA

Denok dakigu ortzadarra zer den, eta denok geratu gara noizbait txundituta ortzadar eder bat ikustean. Benetan ederrak izaten baitira baldintza aproposak suertatzen direnean. Bada, ortzadar batean dagoen geometria eta kalkulu matematikoak ez dira batere sinpleak,…


MATEMATIKA: AURKIKUNTZA ALA ASMAKIZUNA?

Aurkikuntza edo asmakizuna den, eztabaida matematikoa baino, filosofikoagoa da. Aurretik “spoilerra” eginen dut, izan ere, diferentzia gutxigatik baldin bada ere, matematika aurkikuntza dela esango nuke. Testu honetan, ondorio horretara eraman nauten pausoak azaltzen saiatuko naiz….


MATERIA “ILUNA”: ZER DA?

Askorentzat kontzeptu ezaguna izango den arren, testu honetan Materia Iluna zer den azaltzen saiatuko da. Hasteko, argi eduki behar dugu materia iluna eta antimateria, errotik ezberdinak diren kontzeptuak direla. Ez dute zerikusirik, eta ez dira…


PALANKA, EDO INDAR BATEN MOMENTUA PUNTU JAKIN BATEKIKO

Badakizue “palanka” egitea zer den, ezta? Bada, indarra egiteko modu bat, baina palanka baten bitartez. Lehenik, palanka baten mutur batean indarra aplikatzen diogu, bigarrenik, palanka hori nonbait eutsita edo bermatuta mantendu behar dugu, eta hirugarrenik,…


ZEIN BEROTZEN DA GEHIAGO? XAFLA MEHE BAT EDO BLOKE LODI BAT?

Normalean galdera honek erantzun okerra izaten du. Galdera hauxe da: intentsitate konstanteko argi-sorta batek material bat uniformeki argiztatzen du, material hori azalera bereko xafla mehe bat edo bloke lodi bat izan daiteke. Pieza horien aurpegi…


ZENBAT ORDU IRAUTEN DITU EGUZKIAREN ARGITASUNAK?

Eguzkiaren argitasunak (egunak) ez du berdin irauten urtean zehar. Neguan gutxi irauten du argitasunak eta udan, berriz, asko. Gauek, berriz, gutxi irauten dute udan eta asko neguan. Gure herrian, oso nabarmena da alde hori. Horrexegatik daude, hain zuzen ere, urte-sasoiak. Beste herrialde…


MEKANIKA KUANTIKOARI BURUZ: SCHRÖDINGER-EN KATUA

Seguruenik noizbait Schrödinger-en katuari buruz zer edo zer irakurri edo aditu duzuela. “Bai, kutxa baten barruan aldi berean hilda eta bizirik dagoen katua, edo horrelako zerbait, ez?” Horrelako zerbait bai. Schrödinger-en katua, mekanika kuantikoaren interpretazioa…