Nafarroaren historia – Erlantz Urtasun Antzano

JURRAMENDIREN ITZALEAN 1976-5-9

1976an gertakari latza eman zen Nafarroako Lizarrerriaren bihotzean. Urtero, maiatzean, Jurramendiren gerizpean karlistek XIX. mendeko gerretan erakutsiriko kemena ospatzen ohi zen, erromeria jendetsuaren gisa. Data hartan, baina, Franco diktadorea hil zenetik bakarrik urte erdia pasa…


“EL ARALAR” (1894-1897)

Merkataldinda eta Estafeta karriketako egunkari hau 1894ko otsailaren 2an agertu zen. Sortzailea, Arturo Kanpion, nafar hautetsi zen, baita Bizkaiko senadorea ere. Gregorio Perez de Agoitz zuzendari lanetan, ohiko erredakzioan Altadill, Antsoleaga, Iturralde eta Oloritz zeuden….


“LAU-BURU” (1882-1886)

“El Arga” izenekoak utziriko hutsunea betetzeko jaio zen, ia etenik gabe baten amaieran bertzea agertuz. Sei hilabete lehenago, 1881eko uztailaren erdi aldean, Nafarroako Kontu Ganbaran Etxeberria, Diez, Kanpion, Dihinx, Kortes, Arantzadi nahiz Santz elkartu eta…


“EL ARGA” (1879-1881)

Izenburuaren azpian “Unión Vasconavarra” zeraman idatzirik. Hasieran astearte, ortzegun, larunbat eta igandeetan irakurtzen ahal bazen ere, bigarren urterako egunkari bilakatu eta 1880ko urriaren 29tik aitzinerat jai egunetan ez zuten plazaratzen. Luis Gartzia Santz inprimatzaileak sorturik,…


GOROLDIOAZ

Bada, gurean hain maitatua den goroldioaz, nafar kondaira zaharra. Dirudienez, aspaldi, duela denbora luze-luzea, landare guziak mintzo omen ziren. Goroldioa, baina, lotsati xamarra zen, eta ez zen ausartzen zipurrik ere erraten. Behin eta berriz saiatu…


“GAZETTE DE LA NAVARRE” (1810)

Nafarroa Garaian karrikaraturiko lehen egunkaria. Frantses agintariek kudeaturik, lehen nagusiki frantsesez landurik, eta gero gaiak frantsesez nahiz gaztelaniaz jorraturik. Iruñeko Udal Artxibategian irakurgai.


1513KO BULDA

Ezkerraldeko oinean duen testuak honela dio: “Bula original Exigit contumacium de Julio II, Roma, 18 de febrero de 1513, de excomunión de los reyes de Navarra y de privación de su reino”. Irudi iturria: Tarsicio de Azcona:…


IRUÑSHEME GUDARIAK (1936)

1936ko uztailaren 18tik aitzinerat, eta legalitatearen aurka militarki jotzekotz asmoz, matxinaturiko faxistek nafar anitz haien armadan bortxaz lerrokatu zituzten. Halere, frontean, batzuek ihes egin ahal izan zuten, demokraziaren alde borrokatzekotz. Argazkian adibide xume bat ageri…


“OLENTZERO” ERRETZEN ZEN?

Pablok ea Olentzaro toki batzuetan erretzen ote den galde egin dit, baita bertze gauza batzuk ere… Beraz, eta Olentzaro pertsonaiaren inguruan pizturiko interesa dela medio, horren asetzekotz asmoz, kausitu dudan bi azalpen interesgarri behean atxiki…


ZER DA “OLENTZERO”?

Jose Karlosek honela idatzi zidan: “Kaixo Erlantz. Orain ume guztiak Olentzeroren opariei buruz pentsatzen ari dira. Ai gure Olentzero, ze jatorra. Baina, Olentzero? Olentzaro? Orentzaro? Buruhandia? Urde tripa handia??? Hau da gure Olentzero??? Lagundu, nor…