OSASUNGINTZA

ASTAKAMAMILA

Astakamamila, Santolina chamaecyparissus L. Asteraceae. Abrótano hembra deitzen zaio gaztelaniaz. Beste herri-izenak ere baditu: manzanilla, manzanilla del monte, manzanilla basta, mandokamamila, manzanilla de burro, manzanilla de pastor, té, manzanilla vulgar eta abar. José María de…


MINDFULNESS

Gaur egun, anitzetan entzuten dugun esaldia edo gogoeta, gizartea gero eta eroago dagoela, eta haiekin batera giza-seme/alabak: Maldanbehitik. Txantxa egitekorik ez baita. Lehengo Asistentzian, jada neurtu egin da kontsulta kopuru guzietatik ehundik hirurogeia Adimen-Osasunarekin lotutako…


MAHATSONDOA

Mahatsondoa, Vitis vinifera L. Vitaceae. Lacoizquetak (Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) dio euskaraz matsa, edamatsa, ayena deitzen zaiola eta lapurteraz, machatia, aihena. Zenbait barietate ere aipatzen ditu: basa-matsa…


GEREZIONDOA

Gereziondoa, guztiok ezagutzen dugun fruta-arbola ederra da. Zortzi metro goierakoa izan daiteke. Hosto erorkorreko zuhaitza (kaduzifolioa). Azala grisaxka, leuna, denborarekin arraildu eta belztu egiten da. Aldizkako hostoak, akuminatuak, obalatuak, zerradunak, gainaldea berde iluna eta glabroa,…


KOMUNIKAZIOA

Komunikazioari buruz hausnartzeko aspaldian irakurri nuen ipuin bat: Basoan bizi nintzen. Basoa nere etxea zen, eta horrela zaintzen nuen. Dena oso txukun izaten saiatzen nintzen, garbi, garbia. Animalien lagun, landareak ere maite nituen. Egun batean,…


IODO BELARRA

Iodo belarra, Chelidonium majus L. Papaveraceae. Enara belarra, zaran belarra, celidonia, celidonia mayor, hierba verruguera, golondrina, hierba del yodo, hierba de los herpes, hierba para las heridas ere deitzen zaio. Celidonia izena grekotik datorkio, chelidôn…


LOEZINA

Zer da Loezina edo Insomnioa? Lokartu edo loa mantentzeko zailtasuna sentitzea, goizegi esnatzea edo eta egiten dugun loa indarberritzailea ez izatea, eta hauen ondorioz, ondoeza izatea eta gure egunerokotasuna kaltetzea. Urte batean zehar, populazio helduaren…


BERBENA

Berbena, Verbena officinalis L. Verbenaceae. Verbena, berbena belarra, kolpebelarra, hierba para la sinusitis etab. esaten zaio. Hainbat azpiespezie ezagutzen dira: africana, eremicola, gaudichaudii, montícola etab. José María de Lacoizquetak (Diccionario de los nombres euskaros de…


EZKIA

Ezkia, Tilia platyphyllos Scop. Tiliaceae. Tila, tilo, tilo de montaña, hierba tranquilizante ere deitzen zaio Nafarroan. Lacoizquetaren arabera (José María de Lacoizqueta. Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) ezkia,…


ELIKADURA

Elikadurak garrantzi handia du osasuntsu eta ongi bizi izateko. Osasuntsu elikatzeak ongi sentitzen lagunduko digu, fisikoki, zein buruz, gorputzez, pisuz… Zenbait eritasunei aurre hartzeko ere baliogarria da: minbizia, loditasuna, diabetes, edo bihotzeko eritasunak besteak beste….