Mahatsondoa, Vitis vinifera L. Vitaceae. Lacoizquetak (Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) dio euskaraz matsa, edamatsa, ayena deitzen zaiola eta lapurteraz, machatia, aihena. Zenbait barietate ere aipatzen ditu: basa-matsa…
Gereziondoa, guztiok ezagutzen dugun fruta-arbola ederra da. Zortzi metro goierakoa izan daiteke. Hosto erorkorreko zuhaitza (kaduzifolioa). Azala grisaxka, leuna, denborarekin arraildu eta belztu egiten da. Aldizkako hostoak, akuminatuak, obalatuak, zerradunak, gainaldea berde iluna eta glabroa,…
Iodo belarra, Chelidonium majus L. Papaveraceae. Enara belarra, zaran belarra, celidonia, celidonia mayor, hierba verruguera, golondrina, hierba del yodo, hierba de los herpes, hierba para las heridas ere deitzen zaio. Celidonia izena grekotik datorkio, chelidôn…
Berbena, Verbena officinalis L. Verbenaceae. Verbena, berbena belarra, kolpebelarra, hierba para la sinusitis etab. esaten zaio. Hainbat azpiespezie ezagutzen dira: africana, eremicola, gaudichaudii, montícola etab. José María de Lacoizquetak (Diccionario de los nombres euskaros de…
Ezkia, Tilia platyphyllos Scop. Tiliaceae. Tila, tilo, tilo de montaña, hierba tranquilizante ere deitzen zaio Nafarroan. Lacoizquetaren arabera (José María de Lacoizqueta. Diccionario de los nombres euskaros de las plantas. Imprenta Provincial. Iruña. 1888) ezkia,…
Garraiska, Melissa officinalis L. Lamiaceae. Modu desberdinetan deitze zaio Nafarroan: melisa, menta, salvia eta beste. Jatorria Mediterraneoko arroan du. José María de Lacoizqueta-k idatzitako Diccionario de los nombres euskaros de las plantas liburuan (Iruña, Imprenta…
Intsusa, Sambucus nigra L. (Adoxaceae), herri-medikuntzan oso landare ezaguna da. Flota deitzen zaio Nafarroako erdi aldean. Saúco, sabuko, sabuquera ere leku askotan. Nafarroako zenbait herritan, haurrek jolasean ibiltzeko, intsusarekin zerbatanak egiten zituzten, hau da, adar…
Artoa, Zea mays L. (Poaceae), urteroko landarea da. Mundu guztian laboratzen den gramineoa. Erdialde eta Hego Amerikan sortua da. Estatu Batuetako hego-mendebaldeko tribu indiarrek duela milaka urte jada artoa ezagutzen zuten. Izan ere, 7.500 urte…
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, landare bat sendabelarra izateko, organo batean edo gehiagotan eragin terapeutikoa duten osagaiak eduki behar ditu edo, bestela, sintesi kimiko-farmazeutikorako baliagarriak diren osagaiak. Erakunde horrek, bestalde, sendabelarren erabilpena biziki aholkatzen die…